Jan Buruma, jaargang VI, No. VI, uitgegeven te Franeker, den 3. Juny 2016
Onlangs overleed Margot Honecker, de weduwe van oud-DDR leider Erich Honecker. Ze heeft na de val van het communisme in 1989 altijd volgehouden dat Oost-Duitsland een goed en rechtvaardig land was. Nederland had met Florrie Rost van Tonningen ook zo’n zwarte weduwe.
Iron Lady
Margot Honecker werd ook wel de Oost-Duitse Iron Lady genoemd. In 1953 trouwde de toen 26-jarige Margot Feist met Erich Honecker. Van 1963 tot 1989 was ze minister van onderwijs. Ze voerde als een oprechte “Genossin Ministerin” de communistische ideologie rücksichtslos door in het Oost-Duitse onderwijs. Ze stond volledig achter het harde, dogmatische beleid van Moskou.
Schaduw
Vanaf 1985 keerde het tij. Met de hervormimgen van Sovjet-leider Gorbatsjov waaide er een andere wind door het verstarde Oostblok. Hoewel Margot Honecker volgens de tijdgeest in de schaduw van haar man bleef en nooit een First Lady werd, was haar onderwijsbeleid heel krachtig. Maar bij de frisse Raisa Gorbatsjov stak de Oost-Duitse toch wat bleekjes af.
Chili
In 1993 vertrokken de Honeckers naar Chili, waar hun dochter Sonja woonde. De oud-dictator overleed een jaar later. Zijn weduwe heeft de DDR altijd met ferve verdedigd. Bij haar begrafenis was een handvol oude “Genossen”.
(Zelf) Moord
Florrie Heubel werd in 1914 geboren en trouwde in 1940 met de vooraanstaande NSB-er Meinout Marinus Rost van Tonningen. In 1945 overleed hij onder nooit precies opgehelderde omstandigheden in de gevangenis van Scheveningen. Officieel pleegde hij zelfmoord, zijn weduwe heeft altijd volgehouden dat haar man vermoord is.
Leven
Na 1945 keerde het tij voor de weduwe Rost van Tonningen. Maar haar leven lang hield zij halsstarrig vol dat de nazistische ideologie juist was, ontving ze thuis neonazi’s en noemde concentratiekampen “vervelend, maar noodzakelijk”. Toen ze in 2007 overleed, hadden haar kinderen allang afstand van haar ideeën genomen.
Tijdgeest
Beide dames zagen er zeer verzorgd uit, droegen een keurig kapsel en waren welbespraakt. De vorm was dus dik voor elkaar, maar de inhoud van hun boodschap was fouter dan fout en verkeerder dan verkeerd. Politiek en ideologisch gezien was Rost van Tonningen extreem rechts en Margot Honecker uiterst links. De dames deelden de extreme opvattingen van wijlen hun echtgenoten. Des te meer ze de tijdgeest tegenhadden, des te stugger hielden ze hun eigen waarheid vol. De ironie wil dat dat een zeker respect afdwingt. Dat is gevaarlijk, omdat hun ideologieën vele tegenstanders het leven kostte. Dat zagen beide dames als een noodzakelijk kwaad.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Deze dames representeerden voorwaar het vleesgeworden kwaad, al zagen zij dat zelf compleet anders. Mij dringt de vergelijking met Paganini op. Met zijn vioolspel op kerkhoven joeg hij sommigen de stuipen op het lijf. Voor hem was het een behendig spel met zijn imago. Genoemde dames haalden imago en werkelijkheid volstrekt door elkaar, tot een uiterst giftige mélange”.