Jan Buruma Pamflet, jaargang III, No, II, uitgegeven te Franeker, den 18. December 2013
De Oekraïense oppositieleider Vitali Klitchko is de afgelopen jaren getraind door de CDU van bondskanselier Merkel. De voormalige bokser wordt met zijn politieke partij Udar (“klap”) de westerse troef bij de presidentsverkiezing in Oekraïne in 2015. Merkel zet daarmee de traditie van de Duitse Ostpolitik voort.
Grondlegger
De grondlegger was de sociaal-democraat (SPD) Willy Brandt, die als West-Duitse bondskanselier (1969-1974) toenadering zocht tot het Oostblok. Met diverse bilaterale overeenkomsten sloeg hij een brug met de gesloten communistische wereld. In 1974 moest Brandt echter aftreden toen bleek dat Günter Guillaume, één van zijn naaste medewerkers, een Oost-Duitse spion was. Brandts politieke erfenis is in de vergetelheid geraakt, maar is er niet minder groot om. Vooral de knieval die hij maakte in het getto van Warschau in december 1970 maakte wereldwijd diepe indruk.
Tegenreactie
Brandts beleid was een humane tegenreactie op de Westpolitik van de christen-democraat (CDU) Konrad Adenauer. Hij had in zijn ambtstermijn (1949-1963) weinig andere keus dan West-Duitsland volledig te integreren in de EU en NAVO. Adenauers minister van financiën en later bondskanselier (1963-1966) Ludwig Erhardt had daar met zijn Wirtschaftswunder de economische basis voor gelegd.
Beleid
De CDU-er Helmut Kohl had geen uitgesproken buitenlands beleid, maar greep zijn kans toen tijdens zijn bewind (1982-1998) de Berlijnse Muur viel. Hij speelde het machtsspel met de Amerikaanse president Bush sr. en Sovjet-leider Gorbatsjov behendig en werd zo “de kanselier van de Duitse hereniging”.
Crisis
De CDU-er Angela Merkel had tijdens de crisis van de afgelopen jaren vooral een Südpolitik. De Zuideuropese landen kregen een strak (Duits) financieel bewind opgelegd. De Grieken namen haar dat niet in dank af, ze werd tijdens een bezoek aan Athene afgebeeld met een Hitler-snor.
Schermen
Maar achter de schermen zette ze Brandts Ostpolitik in een modern jasje voort. Er was enige tijd sprake van dat de gevangen Oekraïense politica Julia Timoshenko naar Duitsland mocht reizen voor medische behandeling. Het Oekraïense parlement hield dat evenwel tegen.
Glad
Met Klitchko begeeft Merkel zich op glad ijs. De Westerse gezinde Oekraïense president Joeshtchenko werd tijdens de verkiezingscampagne van 2004 tijdens een etentje onwel. Zijn gezicht zat daarna vol aanslag. Het is een publiek geheim dat de Russische inlichtingendienst SVR hem probeerde te vergiftigen. Tijdens zijn ambtstermijn (2005-2010) werd de president, onder meer vanwege zijn Amerikaanse echtgenote, ervan beschuldigd een Westerse spion te zijn. De Russische president Putin beschuldigt ook nu het Westen van inmenging in de Oekraïense crisis.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
‘Het lijkt op behoedzaam beleid, en toch stevig en doortastend, enigszins zoals de Grieken in de Klassieke Oudheid grote delen van de destijds bekende wereld veroverden”.