Jan Buruma Pamflet, jaargang V, No, XII, uitgegeven te Franeker, den 19. Mei 2015
Sinds begin mei 2015 is het onrustig in Macedonië. Er waren gevechten in het stadje Kumanovo. In de recente geschiedenis ging het twee keer op het nippertje goed in de Balkanrepubliek. Is drie keer scheepsrecht?
Kwestie
De kwestie-Macedonië ontstond in 1878. De meeste Balkanlanden werden toen politiek onafhankelijk van het Turkse of Ottomaanse imperium. Maar voor Macedonië en Albanië werd destijds geen oplossing gevonden. In 1918 werd Macedonië verdeeld over drie landen – Bulgarije, Griekenland en een nieuw land – het koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen. Dat heette vanaf 1929 Joegoslavië.
Vreedzaam
In 1991 hadden Slovenië en Macedonië zich vreedzaam afgescheiden uit het Joegoslavische federale staatsverband. De Serviërs maakten zich nauwelijks druk over de afscheiding van de noordelijkste resp. zuidelijkste deelstaat. Het ging de machthebbers in Belgrado om de Servische minderheden in andere republieken. In Slovenië en Macedonië woonden weinig Serviërs.
Minderheid
Maar in Macedonië is een grote Albanese minderheid. Hoewel er in het kliene Balkanland slechts twee miljoen mensen wonen, is het een mengelmoes – een “macédoine” – van volkeren. De Slavische Macedoniërs zijn met 65% veruit de grootste bevolkingsgroep, maar met 25% zijn de Albanezen een belangrijke minderheid. De overige 10% bestaat uit Turken, zigeuners, Serviërs en nog anderen.
Rechten
Omdat Macedonië ooit lid wil worden van de Europese Unie, moet de Albanese minderheid rechten krijgen. Net toen de burgeroorlogen van de jaren negentig in voormalig Joegoslavië afgelopen waren, dreigde een nieuw gewapend conflict. Ditmaal in Macedonië, tussen de Slavische Macedoniërs en de Albanezen.
Fouten
De EU had geleerd van de fouten van 1991, toen ze het oude Joegoslavië tegen en wil dank als eenheid wilde behouden. Het Westen wist middels het Akkoord van Ohrid in 2001 de vrede te bewaren. Belangrijk was daarbij een Albanese universiteit in Tetovo. De Nederlander Max van der Stoel speelde daarbij een belangrijke rol. Een faculteit is naar hem vernoemd.
Macht
De conservatieve Macedonische premier Gruevski is sinds 2006 aan de macht. Gesterkt door een serie achtereenvolgende verkiezingszeges voert hij een assertief buitenlands beleid, met name jegens Griekenland. Binnenlands ligt hij vaak overhoop met de oppositie over vermeende fraudeschandalen. Nu zou er zelfs sprake zijn van een afluisterschandaal. Maar niemand weet er het fijne van. Twee ministers zijn afgetreden, maar demonstranten in Skopje eisen het aftreden van Gruevski. Ze worden gesteund door oppositieleider Zaev. Hopelijk loopt het ook dit keer met een sisser af.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Dit zijn alles duistere machtsspelen, waarbij zelfs de mysterieuze dood van Mozart in 1791 verbleekt. Men moet na dergelijk somber nieuws hoognodig opvrolijken. Mijn keus zou daarvoor vallen op het derde Brandenburgse concert van Bach.”