Jan Buruma Pamflet, jaargang VI, No. I, uitgegeven te Franeker, den 21. October 2016
Over enkele maanden zit het presidentschap van Barack Obama erop. Op 8 november 2016 wordt zijn opvolg(st)er gekozen, op 21 januari 2017 wordt die geïnaugureerd. Hoe bijzonder was de ambtsperiode van de eerste, zwarte president van de Verenigde Staten?
Torenhoog
De verwachtingen waren torenhoog toen hij op 21 januari 2009 officieel één van de machtigste personen ter wereld werd. Op 4 november 2008 had de internationale gemeenschap de Democraat heel hartelijk verwelkomd als het nieuwe staatshoofd van Amerika. De Nobelprijs voor de vrede in 2009 was de bekroning van de wittebroodsweken.
Weerstand
De Republikeinse weerstand in het Congres bleek echter heel taai. Het sluiten van Guantanamo Bay, zijn eerste grote verkiezingsbelofte, ging in acht jaar erg moeizaam. Het homohuwelijk en Obamacare waren knappe zeges, maar gaven niet de verwachte allure.
Vergelijkbaar
Nederland had een vergelijkbaar geval. In 1994 ging het eerste, paarse kabinet van start. Voor het eerst in ruim 70 jaar was er een regering zonder christelijke partijen. Kok bleek al snel een gewone premier, die alleen met een neoliberale koers de PvdA op het regeringspluche kon houden. Het drama-Srebrenica in 1995 was de eerste, grote ontnuchtering. Net als bij Obama was na acht jaar de glans compleet weg. Fortuyn verpulverde in 2002 Kok’s politieke erfenis, net zoals Trump dat mogelijk met Obama’s nalatenschap zal doen.
Verzoening
Zuid-Afrika biedt een betere spiegel. Nelson Mandela was als president (1994-1999) een icoon die met zijn verzoeningspolitiek boven zijn eigen schaduw uitsteeg. Alleen de allergrootsten kunnen dat. Zijn jarenlange gevangenschap (1963-1990) gaf hem een status die Obama node ontbrak.
Hoop
In Bulgarije gaf (ex-) koning Simeon II als premier Saxecoburggotski (2001-2005) zijn volk de broodnodige hoop. Na de val van het communisme in 1989 was het Balkanland een chaos. De Fluwelen Revolutie in 1997 gaf een hernieuwde start. Toen de communisten in 2005 terugkwamen, had Simeon alle glans verloren.
Mythisch
Als Obama vermoord was, net zoals zijn legendarische voorganger Kennedy, dan had hij vrijwel zeker een mythische status bereikt. Maar een moord op het eerste, zwarte staatshoofd had de tanende wereldmacht Verenigde Staten onherstelbaar gezichtsverlies opgeleverd.
Saai
In november kiezen de Amerikanen (misschien) een normale president. In Bulgarije volgde de saaie Stanisjev koning Simeon op. In Nederland kwam na Kok de grijze muis Balkenende. En in Zuid-Afrika volgde de onbekende Mbeki de grootste Mandela op. Na een bijzondere leider heeft een land een periode van afkoeling nodig.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Dat is voorwaar een serie aan opmerkelijke regeringsleiders. Daar past een opgewekte, vrolijke melodie bij, Ik neig naar An der schönen, blauen Donau van Strauss. Naar mijn smaak iets aan de frivole kant, maar passend bij deze gelegenheid.”