Jan Buruma Pamflet, jaargang VI, No. V, uitgegeven te Franeker, den 14. Mei 2016
Op 23 juni 2016 mogen de Britten in een referendum bepalen of ze in de EU willen blijven. Na zijn verkiezingsoverwinning in 2015 voelt premier Cameron zich zeker van zijn zaak. De Londense bankiers zijn dat niet. Maar wordt het spannend?
Machtsblok
De Engelsen blijven vrijwel zeker in het Brusselse machtsblok. Sinds 1973 zijn ze dat met frisse tegenzin. Margaret Thatcher had in de jaren tachtig haar dwarsliggende rol met de slogan “I want my money back”. Cameron speelt het spel diplomatieker.
Basis
Sinds 1957 is het fundament van de EU de samenwerking tussen Frankrijk en (West-) Duitsland. Tussen 1870 en 1945 vochten ze drie oorlogen uit, daarna wilden ze vrede. Italië en het Verenigd Koninkrijk zijn de andere beide Europese steunpilaren. De laatste tijd tonen Hongarije en Polen de nieuwe, oostwaartse balans.
Grexit
De afgelopen jaren was er sprake van een mogelijke Grexit. Premier Tsipras bezweek echter onder de druk van de financiële wereld, en Griekenland bleef binnen de EU. In het recente referendum over Oekraïne gaven de organisatoren toe dat het hen ging om een Nexit – Nederland uit de EU. Maar dat gebeurde evenmin. Ten tijde van de Griekse crisis was er sprake van een mogelijke noordelijke euro (“n-euro”) en een zuidelijke euro (“z-euro”). De noordelijke, rijke EU-lidstaten zouden hun eigen variant van de euro krijgen, de zuidelijke landen eentje die iets minder waard zou zijn. Ook dat ging niet door.
Evenwicht
Als de Britten onverwacht toch voor een Brexit kiezen, dan wordt het Europese evenwicht flink verstoord. Een Engels vertrek is veel drastischer dan dat van Griekenland of Nederland. De Londense bankiers worden knap zenuwachtig en voeren een pro-EU campagne. Maar dat is slechts een financiële facade. Bij een Brexit worden ze hooguit iets minder schatrijk, de Britse economie kan die schok wel aan. Londen was ooit het centrum van het Britse koloniale wereldrijk, sinds enkele decennia is het met New York, Frankfurt, Shanghai en Dubai één van de financiële mondiale hoofdsteden.
Trump
Er zijn bovendien andere, dringender kwesties. Ten eerste dreigt Europa te bezwijken onder de vluchtelingencrisis. Ten tweede is het afwachten of een mogelijke Amerikaanse president Trump zijn dreigingen met een agressief buitenlands beleid waarmaakt. Ten derde is er volop onrust in de Arabische wereld. Daar verandert een eventuele Brexit weinig aan.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Het is ten zeerste te hopen dat de Britten in de EU blijven. Het is evenwel niet volledig uit te sluiten dat ze anders beslissen. Bij zo’n hoog oplopende spanning past perfect de Bolero van Ravel.”