Jan Buruma Pamflet, jaargang IV, NO, II, uitgegeven te Franeker, den 1. December 2015
Onlangs vierde Angela Merkel haar 10-jarig jubileum als bondskanselier in Duitsland. Met bondspresident Joachim Gauck en TV-presentatrice Maybritt Illner leiden drie voormalige DDR-burgers Duitsland.
Talent
Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 zag bondskanselier Helmut Kohl het politieke talent van Merkel. Hij nam de Oost-Duitse scheikundige op in de CDU. In 1990 kwam ze in de Bondsdag, het Duitse parlement. In 1991 werd ze minister voor jongerenzaken, in 1994 minister van milieu. In 1998 was er, na een corruptieschandaal rond Kohl, het pijnlijke afscheid van haar politieke vader. In 2005 was ze de eerste bondskanselier met een DDR-achtergrond.
Predikant
Gauck was tijdens het communisme als predikant actief Oost-Duits dissident. In de jaren negentig leidde hij de commissie om de dossiers van de voormalige geheime dienst Stasi te openen. “Ge-Gauckt” was in die tijd een nieuw Duits werkwoord. Het was jargon om te vragen of bij te benoemen ambtenaren het Stasi-verleden was onderzocht.
Kandidaat
In 2010 was hij kandidaat voor bondspresident, maar tot ieders verbazing passeerde Merkel hem ten gunste van haar partijgenoot Wulff. Na veel trammelant vertrok die al na een jaar en kreeg Gauck in 2012 alsnog het formeel hoogste ambt in de Bondsrepubliek.
Macht
In de dagelijkse praktijk heeft de bondskanselier de macht. Maar net als de Nederlandse koning heeft de Duitse bondspresident een hoog moreel gezag. Hij is “vader des vaderlands”. De erudiete Richard von Weizsäcker gaf tijdens zijn ambtstermijn (1984-1994) de functie veel aanzien. Na de mislukking met Wulff moet Gauck de morele schade herstellen.
Talkshow
Maybrit Illner is de ongekroonde koningin van de Duitse talkshow. Ze studeerde journalistiek in Leipzig en werkte in de jaren tachtig voor de Oost-Duitse televisie. Sinds 2007 spreekt ze elke donderdagavond op de ZDF-televisie met prominente gasten over een actueel thema. Met een spiegel naar Nederland – ze heeft de bevlogenheid van Matthijs van Nieuwkerk, en de ernst van Buitenhof.
Ostalgie
Het Oost-Duitse geluid klinkt amper door in hun werk. Ostalgie lijkt hen vreemd, ze hebben zich de westerse stijl van daadkrachtig optreden eigen gemaakt. Merkel heeft weliswaar een koele stijl van besturen, maar laveert behendig om alle klippen in een onstuimige wereld. Gauck vervult zijn rol van vader des vaderlands met verve. Illner wint onwillige gasten bekwaam om haar vinger met een ontwapenende charme. De drie voormalige DDR-burgers laten zien dat “Ossies” het prima kunnen redden in Duitsland, 25 jaar na de hereniging.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Het is buitengewoon te waarderen dat genoemde personen zo’n vooraanstaande rol spelen. Hun statelijke achtergrond zou dat wellicht hebben kunnen vermoeilijken, doch zij tonen het tegendeel aan. Ze zouden voorwaar in de klassieke, Griekse beschaving niet hebben misstaan.”