Jan Buruma Pamflet, jaargang V, No. VI, uitgegeven te Franeker, den 28. September 2015
Overleeft het Fries deze eeuw wel? Gaat Friesland niet ten onder in de Nederlandse eenheidsstaat? Dergelijk vragen met een felle anti- Haagse ondertoon waren dominant bij de herdenkingen rond 1990, waar ik bij betrokken was
Rode Klif
Dit jaar was ik weer eens op het Rode Klif. De officiële hoofdspreker Chris van Hes merkte op dat jonge Friezen Twitteren, Facebooken en Whatsappen in hun moedertaal, dus de oudere generatie maakt zich nodeloos zorgen. Troebadour Bruno Ramnler vond ik echter het mooiste programma onderdeel. Met zijn jeugdig en een cabaret-achtige show gaf hij de doorgaans ernstige herdenking kleur en fleur.
Vlag
Mijn grootste verbazing gold echter de Bulgaarse vlag. Naast een serie (Westerlauwers) Friese vlaggen woeien er bij de IJsselmeerkust ook een aantal andere. Er was eentje in groen-rood-wit. Ik herkende de vlag van Bulgarije. Navraag leerde evenwel dat het die van Helgoland is, één van de Duitse Frieslanden. Bij de Bulgaarse vlag staat wit bovenaan, bij die van Helgoland onderaan. Volgens Tom Dijkstra, voorzitter van het organisatiecomité, zal bij de herdenking van volgend jaar aandacht geschonken worden aan de andere Frieslanden. Het is heel goed dar het Warns-bestuur over de grenzen kijkt.
Herdenking
Begin 2013 was ik in de Bulgaarse stad Karlovo. Daar was de herdenking van de 140e sterfdag van de revolutionair Vassil Levski. Het tjokvolle plein was wel even iets anders dan het handjevol mensen op her Rode Klif. Twee jaar geleden vierde Nederland vol trots 200 jaar koninkrijk. Den Haag kan echter nog iets leren van de Bulgaren. Hun land bestaat ruim 1300 jaar. In het jaar 681 was de officiële erkenning van de eerste Bulgaarse staat. Friesland was destijds aanmerkelijk groter dan nu.
Overheersers
De Bulgaren hebben in de loop der eeuwen een serie vreemde overheersers gehad. Ze hebben ze uiteindelijk allemaal verdreven. Levski nam rond 1870 het voortouw in de strijd tegen het Ottomaanse Rijk. Gysbert Japikx legde met zijn Friesche Rijmlerije (1668) de basis voor de latere Friese beweging, Paisii Hilendarski deed datzelfde voor Bulgarije met zijn Istorija Slavjanobulgarski (1762).
Trots
Bulgaren zijn net zoals Friezen trots op hun cultuur en geschiedenis. De Friezen moeten dat een plekje geven in Nederland, de Bulgaren doen dat in Europa. De strijd tegen een dominante overheerser is gemeenschappelijk. Tegenwind geeft kracht, voor de wind gaat het immers altijd van een leien dakje.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn
‘Het is zeer te waarderen dat de Friezen. evenals de Bulgaren, hun historische vaandeldragers de juiste eer aandoen, In mijn Beierse jeugd heb ik menigmaal het juiste voorbeeld mogen aanschouwen. Men zoude er wijs aan doen dergelijke gebeurtenissen klassiek op te luisteren. Een fragment uit het eerste vioolconcert van Paganini, of wellicht een stukje van de vijfde symfonie van Beethoven, dergelijke extra’s geven een passende meerwaarde.”