Jan Buruma Pamflet, jaargang VI, No. V, uitgegeven te Franeker, den 22. November 2016
Onlangs verscheen een nieuwe biografie over Boudewijn Büch. Een nieuwe, want een jaar na zijn veel te vroege dood – hij overleed in 2002, was slechts 52 – verscheen zijn levensbeschrijving van Vrij Nederland journalist Rudie Kagie.
Tweedehands
Dat boek vond ik een jaar geleden tot bij antiquariaat Aleph in Utrecht, één van de betere tweedehands boekhandels in Nederland. De biografie stemde evenwel niet vrolijk, de ondertitel Verslag van een mystificatie zegt genoeg. De nieuwe levensbeschrijving is naar verluidt niet veel opgewekter.
Globe
Ik herinnerde mij de globetrottende boekengek Büch van zijn legendarische reisprogramma De wereld van Boudewijn Büch. Als ik Kagie mag geloven, was dat Büch’s hoogtepunt. Als mens was de boekenkenner bij uitstek kennelijk een hoogst onaangenaam persoon. Dat was jammer om te lezen.
YouTube
Ik houd liever het beeld van Büch uit zijn reisprogramma’s, die ik met enige regelmaat met veel plezier en genoegen op YouTube terugkijk. Natuurlijk is het gedateerd, zeker in de huidige, razendsnelle tijd, maar Büch’s overdonderende enthousiasme compenseert dat volledig. Vergeleken met de huidige generatie TV-reisverslaggevers, die schijnbaar doelloos de wereld rondhuppelen, was Büch van een zeldzame kwaliteit. Hij was bovendien pionier met het genre reisprogramma, maar dat vergat je compleet bij de combinatie van enerzijds zijn overweldigende, spontane enthousiasme, anderzijds zijn vakkennis.
Bibliotheken
Floortje Dessing heeft een vleugje van Boudewijn Büch. Het was evenwel zijn grote kracht archieven en bibliotheken in beeld te brengen. Zijn klassieker De kleine blonde dood (1985) is over-en overbekend. Maar in zijn vrijwel vergeten boek Bibliotheken (1984) brengt hij op onnavolgbare wijze de boekenbewaarplaatsen overal ter wereld in beeld. Hij schrijft met liefde en toewijding over de collectie van Teyler’s museum in Haarlem. De Strahov-bibliotheek in Praag zou je na het verhaal meteen willen opzoeken. De Bibliotheca Thysianna in Leiden wekt bezorgdheid op. Maar het onverwachte en onbewuste toppunt is Brinkman’s Cumulatieve Catalogus – ook een vergeten begrip – op het tropische eiland Fiji in de Stille Zuidzee.
Digitaal
Büch overleed toen de Internetrevolutie net de eerste, grote crisis achter de rug had. De globetrottende boekenliefhebber had de toegankelijkheid van boeken waar Google en Amazon voor zorgen, toegejuichd. Maar de teloorgang van het papieren boek en de lastige (economische) tijden voor antiquariaten zouden hem aan het hart gegaan zijn . In zoverre was zijn vroege dood – Buch zou nu 66 zijn geweest – een verlossing.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Dit was voorwaar een merkwaardig en opvallend heerschap. Hij was wellicht even uitzonderlijk als mijn favoriete componist Paganini, die zich evenmin aan de regels van het spel hield”.