Jan Buruma Pamflet, jaargang VI, No. XI, uitgegeven te Franeker, den 10. November 2016
Trump heeft het dus toch voor elkaar gekregen, en dat is tegen wil en dank een prestatie van formaat. De opiniepeilers gingen, een half jaar na Brexit, opnieuw de mist in. Maar wat als de rest van de wereld had mogen stemmen?
Complex
Met het typische, unieke Amerikaanse systeem van staten en kiesmannen hebben de Verenigde Staten een complexe manier om hun staatshoofd te kiezen. Eind 18e eeuw bepaalden de grondleggers het zo, om te voorkomen dat hun president een kopie zou worden van de Engelse koning. Daar zetten de kolonisten zich immers tegen af.
Inwoners
In 1776 begonnen ze met 13 staten aan de oostkust, sinds 1947 zijn er 50 staten. Ieder heeft een bepaald aantal kiesmannen, afhankelijk van het aantal inwoners. Dunbevolkte staten zoals Wyoming en Vermont (elk ruwweg een half miljoen inwoners) hebben drie kiesmannen, dichtbevolkte staten zoals Texas en Californië (met vele miljoenen inwoners) hebben respectievelijk 38 en 55 kiesmannen. Een presidentskandidaat heeft 270 nodig, dan kan hij – in dit geval had het een zij kunnen zijn – niet meer ingehaald.
Kranig
Amerika heeft de wereld sinds 1945 gedomineerd met haar Pax Americana. Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 en de aanval op de Twin Towers in 2001 is de hegemonie van de VS aangetast China speelt sindsdien een kranige rol in de wereld, op de voet gevolgd door Rusland, Brazilië en India. Maar Amerika is – nog – leidend.
Showpolitiek
De rest van de wereld zou dus mee moeten kunnen bepalen wie het volgende Amerikaanse staatshoofd wordt. Van geen enkel ander land worden de presidentsverkiezing en de president zo nauw gevolgd, becommentarieerd en geanalyseerd. De Amerikanen maken als geen ander land van hun politiek en show, Europese TV-stations zijn tijdens de verkiezingen de hele nacht in de weer om alles live te volgen, websites volgen in voetspoor.
Veelvoud
De Verenigde Staten hebben ruim 300 miljoen inwoners, de hele wereld ongeveer zes miljard. Alle Amerikaanse staten hebben in totaal 538 kiesmannen, dus getalsmatig zou de rest van de wereld, als de 51e staat, een veelvoud daarvan moeten hebben. Dat kan niet, want het zou bij elke verkiezing doorslaggevend zijn. De 51e staat zou bijvoorbeeld 20 kiesmannen kunnen hebben. Dat is minder dan Texas, Californië, en Florida, maar belangrijk genoeg.
Nieuw
Met Trump als nieuwe president lijkt een nieuw tijdperk aangebroken. Dat was met Reagan (1981-1989) ook het geval. Het was het begin van het neoliberale tijdperk. De presidentschappen van de Democraten Clinton (1993-2001) en Obama (2009-2017) hebben dat niet wezenlijk veranderd. Bij Obama waren de verwachtingen torenhoog, hij viel tegen. Bij Trump zijn de vooruitzichten erg twijfelachtig. Misschien dat het nieuwe Republikeinse staatshoofd juist daarom meevalt.
Tot slot – de visie van professor Von Falckensteyn:
“Welnu, bij een dergelijke triomf passen dito klassieke klanken, me dunkt dat de Radetzky Marsch van Strauss geschikt is, hoewel het mij persoonlijk iets te frivool is. Ik prefereer de uitvoering door de Wiener Philharmoniker”.